Kuru Öksürük Nedir?
Kuru öksürük; boğazda gıcık hissine sebep olan, genellikle balgam veya mukus çıkışı sağlamayan, verimsiz bir tür öksürük türüdür. Kuru öksürük, çoğunlukla boğazdaki tahrişten kaynaklanır ve bazen boğazda kırçıllanma hissine neden olabilir.
Doktorlar kuru öksürüğü “üretken olmayan öksürük ” olarak tanımlar. Balgamlı veya üretken bir öksürük, solunum yollarını temizlemeye yardımcı olan balgamın ortaya çıkmasına neden olur.
Doktorlar ayrıca öksürüğü akut veya kronik olarak sınıflandırabilirler. Öksürük süresi 8 haftadan uzunsa, durum kronik olarak kabul edilir.
Kuru Öksürük Neden Olur?
Çeşitli enfeksiyonlar, hastalıklar ve diğer farklı faktörler, kuru öksürüğe neden olabilir. Öksürük, boğazı ve akciğerleri tahriş edici maddelerden temizlemek için doğal bir reflekstir. Enfeksiyonlar genellikle kuru öksürüğün yaygın bir sebebini oluşturur, ancak bu durumu tetikleyen diğer faktörler geniz akıntısından akciğer kanserine kadar geniş bir yelpazeye yayılabilir.
Kuru öksürüğün nedenleri arasında şunlar bulunabilir:
Koronavirüs (COVID-19)
COVID-19 ve diğer koronavirüs enfeksiyonları, kuru öksürüğe neden olan hastalıklar arasında bulunur. COVID-19, özellikle koronavirüs enfeksiyonundan kaynaklanan bir hastalık olup, diğerleri arasında şiddetli akut solunum sendromu (SARS) ve Orta Doğu solunum sendromu (MERS) bulunmaktadır. Bu hastalıkların ortak bir belirtisi kuru öksürük olabilir. Bu enfeksiyonlarda kuru öksürüğe burun tıkanıklığı, ateş, burun akıntısı, vücut ağrıları, halsizlik, boğaz ağrısı, ishal ve tat ve koku duyularında değişiklikler eşlik edebilir.
Astım
Astım, hava yollarının iltihaplanmasına ve daralmasına yol açan önemli bir akciğer hastalığıdır. Astımın en yaygın görülen belirtilerinden biri öksürüktür. Astım öksürüğü genellikle gece veya sabahın erken saatlerinde daha agresif bir hal alır. Astımın diğer belirtileri arasında nefes alıp verirken hırıltı olması, nefes darlığı, göğüste sıkışma veya ağrı bulunur.
İdiyopatik Pulmoner Fibrozis
İdiyopatik Pulmoner Fibroz’de (IPF), kişinin akciğerlerinde yara oluşur. Yara dokusu kalınlaştıkça hava solumak daha da zorlaşır. İdiyopatik terimi, doktorların bu tabloya neyin neden olduğunu tam olarak bilmedikleri anlamına gelir. Bu hastalıkta kuru öksürüğe; nefes darlığı, iştah kaybı ve kilo kaybı, yorgunluk, el veya ayak parmaklarının uçlarında çomaklaşma, tırnak şekillerinde dışa doğru çıkıklık eşlik edebilir.
Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GERD)
Gastroözofageal Reflü Hastalığı, mideden yemek borusuna veya özofagusa asit sızmasıyla yaşanır Bu rahatsızlıkta kuru öksürük, göğüste ağrılı yanma hissi, mide bulantısı, kusma, yutkunma sırasında ağrı veya zorluk, ağız kokusu gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Postnazal Akıntı
Postnazal akıntı durumunda, burun ve sinüslerden gelen mukus, boğazın arka kısmına akar. Bu akıntı ise öksürüğe neden olur. Oluşan öksürük mukusun atılmasına destek olan faydalı bir öksürükken bazen kuru öksürük şeklinde de olabilir. Öksürüğün türü mukusun miktarına ve boğaza ne kadar hızlı indiği ile ilişkilidir. Kuru öksürüğe; burun akması, boğazın arka tarafında bir şey olduğu hissi, boğaz ağrısı, sık yutkunma gibi belirtiler eşlik edebilir.
Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları
Soğuk algınlığı ve grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonları, hızlı gelişen öksürüklere sebep olabilir. Öksürük genellikle başlangıçta nemli ve faydalı bir yapıdayken enfeksiyonun geçmeye başlamasıyla kuru öksürüğe dönebilir. Kuru öksürüğe ateş, kas ağrıları, burun akıntısı, boğaz ağrısı gibi belirtiler eşlik edebilir.
Akciğer Kanseri
Kuru öksürük, diğer etkenlere göre çok daha az görülse de akciğer kanserinin bir belirtisi olabilir. Akciğer kanserinde kuru öksürüğe ek olarak, kan içeren balgam, nefes almada veya öksürme sırasında artan göğüs ağrısı, kilo kaybı, nefes darlığı, tükenmişlik hissi gibi belirtiler de görülebilir.
Kuru öksürüğe ayrıca; sigara içmek, toz ve tahriş edici kimyasallar gibi zararlı maddelere uzun süre maruz kalmak, alerji, yüksek tansiyon için kullanılan bazı ilaçlar, boğmaca, pnömotoraks ve kalp yetmezliği de neden olabilir.
Kuru Öksürük Nasıl Geçer?
Kuru öksürüğü geçirmek için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz.
Boğaz pastilleri kullanın: Bu pastiller, bal, mentol ve okaliptüs gibi içeriklere sahiptir ve boğaz tahrişini hafifletebilir, öksürüğü azaltabilir.
Bol su için: Bol su içmek, vücuttaki su seviyesini korumaya yardımcı olur ve genel sağlığı destekler. Ayrıca, solunum yolu enfeksiyonu geçiren veya burun akıntısı sonrası mukusun incelmesine yardımcı olur.
Öksürük baskılayıcı kullanın: Doktorunuzun önerisiyle dekstrometorfan içeren reçetesiz öksürük bastırıcılar, öksürük refleksini azaltabilir.
Yatarken başınızı yüksekte tutun: Yüksek yastıklarla uyumak; geniz akıntısı ve Gastroözofageal Reflü Hastalığı’nın etkilerini azaltabilir.
Sıcak duş alın: Ilık su ve buhar içeren bir banyo, boğaz kuruluğunu ve tahrişini hafifletebilir. Böylece kuru öksürüğünüzün geçmesine yardımcı olabilir.
Ayrıca tütün ve tütün türevlerini kullanmamak, sigara içilen ortamlarda bulunmamak, kirli havadan uzak durmak, kimyasal temizleyiciler kullanmamak, bol su içmek, bulunduğunuz yerin havasını nemli tutmak, astımı tetikleyen etkenlerden uzak durmak, hasta kişilerle yakın temastan kaçınmak ve sık sık el yıkamak hem kuru öksürüğe yakalanma riskinizi azaltır hem de var olan kuru öksürüğünüze iyi gelir.
Kuru Öksürüğe Ne İyi Gelir?
Kuru öksürük için evde yapacağınız bitki çaylarından yararlanabilirsiniz.
Ayva ve Ayva Yaprağı Çayı
Ayva ve yaprağında bulunan bileşenlerin boğazı yumuşatıcı etkisi var. Kuru ayva yapraklarını 10-15 dakika, taze ayva yapraklarını ise 3-5 dakika demleyerek günde 2-3 fincan kadar içebilirsiniz.
Ekinezya Çayı
Yapılan çalışmalar ekinezyanın boğaz ve akciğerlerdeki iltihabın yol açacağı hasarı engellediğini gösteriyor. Herhangi bir sağlık probleminiz yoksa; demleyerek ve içerisine 1 tatlı kaşığı bal ilavesi ile günde 2 fincan kadar içebilirsiniz.
Ayva, Bal ve Ihlamur
Bu karışımdan elde edilen çay, öksürüğe karşı tüketilebilecek verimli karışımlardan biri. Ayva, bal ve ıhlamurdan oluşan çay boğazı yumuşatıyor ve iyileşme sağlıyor. Günlük 2-3 fincan kadar tüketebilirsiniz.
Zencefil, Bal ve Karanfil
Karanfilin içerisindeki uçucu bileşenler, ağız ve boğaz yolu iltihaplarında bakteri ve virüslerin yol açtığı enfeksiyonlarda antiseptik ve ağrı hissini azaltıcı etkiye sahip. Zencefilin içerisindeki bazı bileşenlerin de iltihap giderici etkisi düşünüldüğünde, 1 yemek kaşığı bal, 1 çay kaşığı kadar toz zencefil ve 1 çay kaşığı kadar karanfil ile karıştırılarak kür halinde içilebilirsiniz. Arzu ederseniz bu karışıma limon da ekleyebilir ve günde 1-2 tatlı kaşığı içebilirsiniz.
Toz Karabiber ve Bal
Yürütülen birçok çalışmada bağışıklık sistemini güçlendirici, kanser karşıtı, yangı ve spazmları iyileştirici etkileri ortaya konulan toz karabiberin, öksürüğe karşı meyvesini demleyerek gargara yapabilirsiniz. Ayrıca yine tane karabiberi ılık suda demleyip 1 tatlı kaşığı bal ilavesiyle içebilirsiniz. Fakat reflü, gastrit ve ülser gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarınız varsa bu çaydan sınırlı tüketmeniz gerekiyor. Herhangi bir sağlık sorunu olmayan bireyler günde 2-3 tatlı kaşığı kadar tüketebilir.
Yeşil Çay ve Kakule
Yeşil çayın yüksek antioksidan özelliği artık herkes tarafından bilinirken kakule ile birleşen yeşil çayın hem bağışıklık sistemi hem de boğaz yolu enfeksiyonlarında etkisi büyük. Yoğun derişimli çayı gargara olarak kullanabilirsiniz ve kakule ilaveli yeşil çayı günde 2-3 fincan kadar tüketebilirsiniz. Fakat hipertansiyon veya taşikardi probleminiz varsa günde 2 fincanı geçmeyin.
Ayva Çayı
Ayva çayının öksürükte yumuşatıcı ve yatıştırıcı etkisi bulunuyor. 1 çay kaşığı parçalanmamış ayva tohumunu 1 fincan su içerisinde 5-10 dakika kadar demledikten sonra içebilirsiniz.
Zencefil, Karabiber, Bal, Limon ve Tarçın
1 yemek kaşığı bal, 1 çay kaşığı toz zencefil, 1 çay kaşığı toz karabiber, 1 çay kaşığı toz tarçın ve yarım limonu karıştırarak gün içerisinde öğün aralarında, mide boşken günde 2-3 tatlı kaşığı tüketmek kuru öksürüğe iyi gelir.
Meyan Kökü , Şahtere, Zencefil
1 tatlı kaşığı öğütülmüş meyan kökü, 1 tatlı kaşığı şahtere ve 1 tatlı kaşığı toz zencefili 1 bardak kaynatılmış suyun içerisine ilave ederek 3-5 dakika demleyin. Bu çayı, herhangi bir sağlık sorununuz yoksa, gün içerisinde 2-3 fincan kadar tüketilebilirsiniz. Meyan kökünü, kalp ve tansiyon hastalarının kullanmaması gerekir.
Ihlamur Çayı
Ihlamurun içerisindeki bileşenlerden flavonoidler; iltihap giderici ve ağrı kesici etki gösterirken, musilajların; tahrişi önlediği ve boğazı yumuşattığı yönünde birçok veri mevcut. Bu nedenle öksürüğe karşı günde 2-3 bardak çay içebilirsiniz.
Çocuklarda Kuru Öksürüğe Ne İyi Gelir?
Detaylarına yazımızda yer verdiğimiz ıhlamur çayı, ayva çayı gibi bitki çayları çocuklarda boğaz iltihabını azaltarak ve boğazı yumuşatarak kuru öksürüğün hafiflemesine yardımcı olabilir. 1 yaşından büyük çocuklarınızın içtiği bitki çaylarına, bal alerjisi yoksa bal da ekleyebilirsiniz.