Safra kesesinin temel görevi karaciğer tarafından üretilen safrayı depolamaktır. Safra, besinlerle alınan yağların sindirimi için önemli bir salgıdır. Yağlı bir öğün sonrasında sindirim sistemi tarafından üretilen ve “ kolesistokinin ” adı verilen bir hormon tarafından uyarılan safra kesesi, iki öğün arasında depoladığı safrayı kasılarak sistik kanal ve koledok kanalı aracılığıyla oniki parmak bağırsağına boşaltır.
Safra içeriğinde bulunan kolesterol, pigmentler ve olası enfeksiyon ürünleri zamanla safranın depolandığı safra kesesi içerisinde çökerek çamur benzeri koyu kıvamlı sıvılar oluşturabilirler. Bu çökme daha da ileri giderek safra içerisinde taşların oluşumuna varabilir.
Bu taşların oluşumu esnasında bir belirti veya bulguya rastlanmaz; bu nedenle oluşum süreci içerisindeki taşlar ve çamur genellikle farklı sebeplerden ötürü yapılan, radyolojik incelemelerde ya da periyodik olarak yapılan incelemelerde ortaya çıkabilir.
Safra kesesindeki taşlar tedavi edilmedikleri takdirde safra kesesinden safra yollarına düşerek gerek safra akımını, gerekse pankreasın salgılarını boşaltmasını engellemesi sonucunda çeşitli komplikasyonlara neden olabilmektedir. Neyse ki, hastaların çok büyük bir kısmında bu komplikasyonlar gelişmeden önce bir takım belirti ve bulgular ortaya çıkmaktadır.
Safra Kesesi Nerededir?
Safra kesesi karaciğerin hemen altında, sağlıklı yetişkin bireylerde yaklaşık 8 cm uzunluğunda ve 4 cm genişliğinde, sol tarafa yatırılmış bir armut şeklinde duran, içi boş bir organdır. Safra kesesi sistik kanal vasıtasıyla oniki parmak bağırsağına (duodenum) açılan koledok kanalına (ana safra kanalı) bağlanır.
Sayfa Kesesi Şikayetleri
Bazı durumlarda Safra kesesi şikayetlerine neden olmayan safra taşlarının cerrahi tedavi gerekliliği bulunmamaktadır. Şikayete neden olan safra taşlarında ise cerrahi tedavinin yapılması uygundur. Bunun yanı sıra kimi hastalarda endoskopik olarak koledok ve pankreas kanalının birleşerek onikiparmak bağırsağına açıldığı yer olan Vater ampulünün genişletilmesi de bir tedavi seçeneği olabilmektedir.
Hali hazırda karaciğer-safra sistemiyle alakalı farklı hastalıkları bulunan ve bu nedenle safra kesesinin cerrahi olarak çıkartılmasının mümkün olamayacağı hastalarda ise safra kesesi içerisine yerleştirilen drenlerle yapının rahatlatılması mümkün olabilmektedir.
Safra Kesesi Taşı Belirtileri
Safra çamuru ve yeni oluşan safra kesesi taşları genellikle ilk dönemlerde belirti vermezler. Yapılan çalışmalar, tüm safra kesesi taşlarının yaklaşık yarısının, insan hayatı boyunca hiçbir bulgu ve belirtiye neden olmadığını dahi göstermiştir.
Safra taşlarının en temel belirtisi " biliyer kolik " adı verilen, safra sistemine özgü bir ağrı türüdür. Biliyer kolik, safra sisteminin hastalıklarında oldukça belirleyici olmakla beraber safra kesesi belirtileri aşağıdaki gibi tanımlanabilir:
-
Karnın üst orta ve sağ kısmında başlayan ve kimi zaman sağ kürek kemiğine doğru yayılabilen,
-
Genellikle yemeklerden sonra aniden başlayan ağrı,
-
15-20 dakika süreyle artan, daha sonra 5 saate kadar sebat eden ağrı
-
Kusma, mide yanmasını engelleyici antasid ilaçlar, dışkılama, gaz çıkarma, pozisyon değiştirme gibi uygulamalara yanıt vermeyen ağrı,
-
Aşırı terleme ve mide bulantısı
-
Künt ve yoğun karakterde,
-
Kendi kendine zaman içerisinde geçen ağrı.
Safra Kesesi Ameliyatı
Safra kesesini ameliyatı genellikle safra kesesi sorunlarını tedavi etmenin en iyi yoludur. Safra kesesi taşlarını ve neden oldukları komplikasyonları tedavi etmek için en sık kolesistektomi denilen bir yöntem uygulanır. Kolesistektomi yaygın olarak kullanılan cerrahi bir yöntemdir. Bu yöntem ile;
-
Safra kesesinde safra kesesi taşları (kolelitiazis)
-
Safra kanalında safra kesesi taşları (koledokolitiazis)
-
Safra kesesi iltihabı (kolesistit)
-
Büyük safra kesesi polipleri
-
Safra taşı nedeniyle pankreas iltihabı (pankreatit) gibi durumlar tedavi edilebilir.
Kolesistektomi yöntemi en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Karnınızın içini görerek safra kesesini ve çıkarmak için dört küçük insizyondan, küçük bir video kamera ve özel cerrahi aletler yerleştirilerek yapılır. Doktorlar buna laparoskopik kolesistektomi adı verilir. Yine bu yöntemle safra kesesi taşı ameliyatı da gerçekleştirilebilir.